yemin

Sual: Yeminde, kelimenin sözlük mânası mı, yoksa âdet olarak kullanılan mânası mı esas alınır?

CEVAP

Şâfiî mezhebinde sözlük mânasına, Mâlikî’de, Kur’an-ı kerimde kullanılan mânasına, Hanbelî’de ise, yemin edenin niyet ettiği mânaya bakılır.

Hanefî'de, o zamanda, o memleketlerde, o kelimenin kullanılması âdet olan mânası kabul edilir. Birkaç örnek verelim:

1- (Hayvana binmeyeceğim) diye yemin eden, insanın sırtına binerse, yemini bozulmaz. Çünkü sözlükte, insan (Hayvan-ı natık = Konuşan hayvan) diye tarif edilirse de, insana hayvan demek âdet değildir.

2- (Direk üstüne oturmayacağım) diye yemin eden kimse, dağ üzerine oturursa, yemini bozulmaz. Kur’an-ı kerimde dağa direk buyurulduysa da, böyle demek âdet olmamıştır.

3- (Ev yıkmayacağım) diye yemin eden kimse, örümcek yuvasını bozunca, yemini bozulmaz. Kur’an-ı kerimde, örümcek yuvasına da ev buyurulduysa da, buna yuva demek âdettir.

4- (Kelimenin Kur’an-ı kerimdeki veya sözlükteki mânasını niyet ederek yemin ettim) diyenin, sözü kabul edilir. Fakat kelime mecaz olarak, yani mânası dışında kullanılıyorsa, (Böyle âdet olan mânaya niyet ettim) demesi kabul edilmez.

5- (Kâğıt parayla bir şey almam) diye yemin eden, altınla satın alınca, yemini bozulmaz. Çünkü altın ayrı, kâğıt para ayrıdır. (Hiçbir şey satın almam) demek istedim denemez. Böyle demek âdet olsa da, kâğıt paranın mânası açıktır. Bu mânayı âdet değiştiremez.

6- (Kapıdan çıkmayacağım) diyen, pencereden çıkarsa, yemini bozulmaz.

7- (Kırbaç vurmayacağım) diyen, sopa vurursa, yemini bozulmaz.

8- (Onun yüzüne bakmayacağım) diye yemin eden, aynadaki görüntüsüne baksa, yemini bozulmuş olmaz.

9- (Onunla konuşmayacağım) diye yemin eden, telefon veya benzeri bir cihazla konuşursa yemini bozulur.